سیم و کابل یکی از ملزومات اصلی برق‌کشی در ساختمان به حساب می‌آید. در حقیقت داشتن کلید و پریزی که سیم و کابل به آن متصل نشده باشد، هیچ فایده ای ندارد. استفاده از سیم و کابل غیر استاندارد ممکن است باعث حریق و آتش سوزی شود. بنابراین انتخاب سیم و کابل مناسب یکی از مهم ترین مسائل برای جلوگیری از حریق و خطرات احتمالی است.
به طور کلی سیم و کابل ها از دو قسمت‌هادی و عایق تشکیل شده اند. بخش‌هادی یا رسانا، همان رشته‌های مسی هستند. این رشته‌ها انعطاف پذیرند و از آلومینیوم و آلیاژهای مخصوصی ساخته میشود. بخش‌هادی سیم‌ها به دو صورت تک رشته ای و چند رشته ای تولید میشوند.
قسمت عایق سیم و کابل هم در واقع غلافی است که روی سیم و کابل را می‌پوشاند. عایق سیم و کابل معمولاً از جنس پلاستیک پی وی سی است. عایق‌های دیگر سیم و کابل ممکن است از جنس کاغذ یا ترکیبات شیمیایی دیگر باشد که البته کاربردهای خاص خود را دارند و به کار سیم‌کشی ساختمان نمی ایند.
سیم و کابل از هر قطر یا جنسی که باشند، در چند نوع خلاصه میشوند. سیم مفتولی، سیم نیمه افشان، کابل افشان.
سیم و کابل های مفتولی از مس نرم ساخته میشوند و بیشتر در تابلوهای برق و تاسیساتی استفاده میشوند. ولتاژ اسمی سیم مفتولی ٧٥٠ تا ٤٥٠ ولت است. سیم نیمه افشان کاربرد و ولتاژی شبیه سیم مفتولی دارد. با این تفاوت که انعطاف بیشتری نسبت به آن دارد. سیم کشی ساختمان‌ها معمولاً از این سیم استفاده می‌کنند. کابل افشان انعطاف بهتری دارند و در نقاط خشک و نمناک مصرف دارند. اگر نیاز به انعطاف پذیری بیشتر و خواص مکانیکی متوسط باشد از سیم و کابل افشان استفاده می‌کنند.
کابل زمینی برای کابل کشی در زیر زمین، در اب و کانال‌ها و محل‌هایی که امکان ضربه مکانیکی نباشد با ولتاژ اسمی ٦٠٠ تا ١٠٠٠ ولت و کابل‌های هوایی با ولتاژ اسمی ١ تا ٣٦ کیلو ولت استفاده میشوند.
سیم و کابل هادی‌های برق و الکتریسیته هستند که برای انتقال جریان الکتریکی بین دو محل متفاوت و ارتباط بین دستگاه‌های الکتریکی استفاده میشوند. به طور کلی سیم و کابل از قسمت‌های زیر تشکیل میشوند.
ü هادی سیم و کابل که از جنس مس، آلومینیوم و یا مس قلع اندود است.
ü عایق سیم و کابل
ü حافظ سیم و کابل
ü زره فلزی سیم و کابل
ü روکش جدا کننده سیم و کابل
ü پوشش میانی سیم و کابل
ü روکش نهایی سیم و کابل
با این که سیم و کابل ساختمان مشابهی دارند و از نظر تعریف بخش‌های مختلف بین سیم و کابل تفاوتی وجود ندارد، اما نمی توان هر دوی آنها را با هم بررسی کرد. شکل و شمایل سیم و کابل به هم شبیه است. حتی دسته بندی سیم و کابل هم مشابه هم دیگر است، اما ما سیم و کابل را به طور جداگانه بررسی می‌کنیم.
سیم‌ها به سه دسته تقسیم میشوند:
ü سیم مفتولی یا سیم خشک
ü سیم نیمه افشان
ü سیم افشان
سیم مفتولی یک سیم تک رشته است و برای فرم کاری داخل تابلوهای برق استفاده میشود.هادی این سیم و کابل ها مس استانداد شده با پوششی از ماده پی وی سی است. انعطاف پذیری سیم مفتولی از دو سیم دیگر کمتر است. استفاده از سیم مفتولی در داخل دیوار به طور مستقیم مجاز نیست. این سیم دارای ولتاژ نامی ٤٥٠/٧٥٠ ولت را دارد.
این سیم دارای ولتاژ نامی ٤٥٠/٧٥٠ ولت را دارد. کاربرد سیم و کابل نیمه افشان برای مواردی است که نیاز به انعطاف بیشتری نسبت به سیم‌های مفتولی است. مانند سیم مفتولی عایق از آن پی وی سی است.
ساختمان این سیم هم شبیه سیم‌های دیگر است. از دو قسمت‌هادی و عایق از جنس پی وی سی ساخته شده است. سیم‌های افشان از تعداد زیادی رشته‌های نازک مسی تشکیل شده است. انعطاف پذیری این سیم و کابل از مفتولی وافشان بالاتر است. ولتاژ نامی این سیم ٣٠٠/٥٠٠ ولت است.
سیم‌ها دسته بندی‌های دیگری هم دارد. که این دسته بندی‌ها را می‌توانید در جدول زیر ببینید:
|
موارد مصرف
|
حروف مشخصه
|
|
سیم تک لا با روکش پلاستیک برای سیم کشی ساختمان
|
NYA
|
|
سیم افشان با روکش پلاستیک برای سیم کشی ساختمان
|
NYAF
|
|
سیم مخصوص با روکش پلاستیک برای سیم کشی ساختمان
|
NSYA
|
|
سیم مقاوم در مقابل رطوبت
|
NYM
|
|
سیم با روکش پلاستیک مخصوص برای روشنایی و لوازم خانگی
|
NYZ
|
|
سیم برای مصرف لوستر و چراغ‌ها
|
NYFA
|
|
سیم دو رشته ای برای مصرف روشنایی(دولا)
|
NYFAZ
|
|
سیم مکالمه و خبری
|
Y
|
|
سیم کواکسیال
|
T
|
١. سیم (NYA):
از این سیم برای نصب بدون حرکت در محل‌های خشک و در داخل لوله ی پی وی سی و فولادی استفاده میشود. این سیم، مسی نرم با روکش پلاستیکی دارد. استفاده از این سیم و کابل در زیر گچ مجاز نیست.
٢. سیم (NYAF):
این سیم هم برای نصب بدون حرکت در محل‌های خشک و در داخل لوله ی پی وی سی یا فولاد کاربرد دارد. ساختمان این سیم به شکل رشته‌های نازک سیم مسی به هم تایبده شده یا روکش پلاستیک است. استفاده از این سیم هم در زیر گچ مجاز نیست.
٣. سیم (NYM):
مورد کاربرد این سیم در نصب ثابت در محل‌های خشک یا مرطوب یا زیر گچ بدون لوله یا روی مقره ( مثلا کولر) است. سیم‌های مسی یک لایه با عایق پی وی سی ، که چند نمونه ی آن با هم در یک کلاف روکش پی وی سی شده است.
٤. سیم (NYFA):
برای نصب ثابت در داخل لوله ی پی وی سی و فولادی استفاده میشود. برای اشیای قابل حمل استفاده نمی‌شود. این سیم و کابل به شکل سیم‌های نازک مسی به هم تابیده با مواد پی وی سی عایق شده است.
٥. سیم (NYAFZ):
برای مصرف روشنایی و نصب ثابت کاربرد دارد. برای وسایل قابل حمل مجاز نیست. داخل آن سیم‌های نازک مسی پس از این که به هم تابیده شده است که به طور موازی با هم عایق بندی میشوند.
٦. سیم (Y):
در نصب ثابت در داخل لوله ی پی وی سی و فولادی برای مصرف زنگ اخبار، تلفن و سایر دستگاه‌های علامت دهنده استفاده میشود.
ساختمان: سیم و کابل روکش شده با مواد پی وی سی و دو یا سه و یا چهار رشته ی به هم تابیده و تک رشته اغلب تک رشته‌ها در رنگ‌های استاندارد و در کلاف‌های صدمتری در بازار موجود است.
٧. کابل کواکسیال:
برای سیم‌های آنتن تلوزیون و رابط دستگاه‌های صوتی و تصویری کاربرد دارد. در ساختمان آن یک کابل دو سیمه است که از یک رشته سیم داخلی(در مرکز کابل) یا عایق مخصوص (معمولا پی وی سی) و یک سیم خارجی (بافته شده برروی عایق سیم مرکزی) وجود دارد. بدین ترتیب سیم داخل در مقابل پارازیت‌های خارجی محافظت میشود.
به طور کلی به هر نوع‌هادی که بتواند جریان برق را از داخل خود عبور دهد و توسط موادی از محیط اطراف خود عایق شده باشد، به طوری که ولتاژ روی سطح عایق نسبت به زمین برابر صفر و بر روی سطح سیم و کابل نسبت به زمین دارای ولتاژ فازی باشد، کابل گفته میشود.
ساختمان و اجزای تشکیل دهنده کابل‌های مخابراتی کاملا با کابل‌های مورد استفاده در صنعت برق فشار قوی و فشار ضعیف تفاوت دارند اما به طور کلی سیم و کابل همواره از دو قسمت اصلی‌هادی و عایق تشکیل شده اند. تفاوت کابل‌ها ناشی از کاربرد آن‌هاست یعنی نوع کارشان موجب میشود که جنس، شکل، سطح مقطع و تعداد‌هادی‌ها و عایق‌ها با یکدیگر تفاوت داشته باشند این تفاوت‌ها موجب تقسیم بندی کابل‌ها میشود.
هادی از سیم و کابل مسی تقریبا خالص و دارای انعطار قابل قبول و یا از آلومنیوم و یا آلیاژهای مخصوص ساخته میشود. سطح مقطع‌هادی‌ها ، با توجه به مقدار جریان عبوری و نوع کاربرد در اندازه‌های گوناگون و شکل‌های متفاوتی درست میشوند.هادی‌های کابل را از دیدگاه‌های مختلف میتوان تقسیم بندی نمود در این جا کابل‌ها را از نظر سطح مقطع‌هادی، تعداد رشته و هم چنین از نظر کاربرد به صورت زیر مورد بررسی قرار میدهیم.
١. هادی‌ها از نظر تعداد رشته به دو شکل تک رشته (مفتولی) و چند رشته (افشان) وجود دارند. برای مشخص کردن‌هادی‌های تک رشته از حرف اختصاری (e) و کابل‌های چند رشته از حرف اختصاری (m) استفاده میشود.
٢. هادی‌ها از نظر شکل سطح مقطع نیز به دو شکل گرد و مثلثی (سکتور) وجود دارند.برای مشخص کردن‌هادی‌های گرد از حرف اختصاری (r) و سیم و کابل مثلثی از حرف اختصاری (s) استفاده میشود.
٣. کابل‌ها را از نظر کاربرد به دو دسته ی کابل‌های مسلح که برای تحمل ضربه‌ها، فشار ، نفوذ رطوبت و سایر عوامل دارای محافظند و دیگر کابل‌های غیر مسلح که فاقد محافظند تقسیم می‌کنند.